อาการหัวตันเป็นเรื่องปกติที่เราเผชิญเมื่อเราต้องใช้สมองมากๆ ไม่ว่าจะเป็นการคิดแก้ปัญหา คิดงานใหม่ คิดหาทางออกให้กับชีวิตที่กำลังหลงทาง ฯลฯ แต่สาเหตุของอาการนี้คืออะไรกัน? บางทีอาจไม่ใช่เพราะเรามีข้อมูลไม่มากพอ แต่เป็นเพราะเราจดจ่ออยู่กับมุมมองเดียวมากเกินไป
การลอง “ตั้งคำถาม” กับปัญหาอาจจะช่วยให้เราได้มองเรื่องเดิมด้วยมุมมองใหม่ สำรวจทางออกที่ไม่เคยคิด ทลายกำแพงความคิดเดิมได้ นอกจากนี้ การตั้งคำถามที่ท้าทายความเชื่อเดิมจะกระตุ้นให้เราได้ทบทวนตัวเอง และช่วยให้เราตัดสินใจได้ดีขึ้น
- ถามเพื่อท้าทายความเชื่อเดิม เช่น ความเชื่อหรือสมมติฐานอะไรที่ทำให้เราติดอยู่ในปัญหานี้? ต้องเปลี่ยนหรือท้าทายความเชื่อไหนไหม? ตอนนี้เรากำลังใช้เกณฑ์อะไรอยู่? เราทำเพื่ออะไรและเพื่อใคร? เรากลัวอะไร? ลองหาไอเดียที่จะมาหักล้างความเชื่อเดิมของเราเป็นตัวตั้งต้นและคิดหาไอเดียอื่นๆ
- ถามตัวเราในอนาคต ลองจินตนาการในสถานการณ์ที่เราสามารถผ่านข้อจำกัดมากมาย และแก้ไขปัญหาได้แล้ว จากนั้นลองคิดถอยกลับมาว่า ทางออกของปัญหาในจินตนาการของเราน่าจะเป็นอย่างไร? ตัวเรารู้สึกอย่างไร ความรู้สึกอะไรหายไป ความรู้สึกอะไรโผล่มาแทน? มีอะไรในชีวิตเปลี่ยนไปบ้างเมื่อเราแก้ปัญหานั้นได้? เมื่อได้คำตอบแล้วก็นำมาเปรียบเทียบกับสถานการณ์และวิธีการปัจจุบันของเรา เพื่อหาคำตอบว่าเราต้องกำจัดอะไร ต้องหาอะไรเพิ่ม อะไรที่ต้องปล่อยวางเพราะเปลี่ยนได้ยาก ฯลฯ
- ถามเพื่อหาความเชื่อมโยงกับความรู้เดิม ลองหาความเชื่อมโยงระหว่างเรื่องที่เราคิดไม่ตกกับเรื่องที่เราคุ้นเคยหรือมีประสบการณ์เก่าว่า มีปัญหาหรือทางแก้ใด ที่คล้ายกับสิ่งที่เราเจออยู่ไหม? มีอะไรที่เรารู้แน่ชัดและไม่รู้บ้าง?
- ถามเพื่อหาสิ่งที่เราทำได้เลย ถ้าให้นิยามเรื่องของเราภายใน 3 คำ จะเป็นคำว่าอะไรบ้าง? ใครที่น่าจะให้คำตอบเราได้บ้าง? ใครที่น่าจะมีมุมมองที่ต่างจากเรา?
สิ่งสำคัญที่อยากชวนให้ทุกคนเก็บไว้ในใจคือ การพยายามหาทางออกด้วยวิธีการเดิมๆอย่างเดียว อาจไม่ใช่วิธีที่ดีและถูกต้องที่สุดเสมอไป บางเรื่องอาจต้องใช้เวลานาน บางเรื่องเราอาจลืมมองเส้นผมที่บังภูเขาอยู่ หรือละเลยบางมุมมองไป การตั้งคำถามเหล่านี้ จะช่วยให้เราได้หยุด และถอยออกมาหนึ่งก้าว เพื่อมองเรื่องราวในมุมมองที่แตกต่าง ได้รู้จักตัวเองมากขึ้นและได้ลองทลายกำแพงความคิดเดิมๆ ทำให้เรามีมุมมองที่กว้างและยืดหยุ่นขึ้น พร้อมที่จะขบคิด แก้ไขปัญหาต่อไปได้
